หนี้นอกระบบ หมายถึง การกู้ยืมเงินนอกระบบของการกู้ยืมจากธนาคารหรือสถาบันการเงิน หรือหน่วยงานที่ให้กู้ยืม โดยมีหลักเกณฑ์ของกฎหมายและระเบียบหน่วยงานใช้บังคับ เช่น การกู้ยืมเงินจากธนาคารจะมีธนาคารแห่งประเทศไทยเป็นผู้ดูแลและกำหนดหลักเกณฑ์ แต่หนี้นอกระบบจะเป็นการให้กู้ยืมเงินกันเองระหว่างประชาชนด้วยกัน ทั้งเป็นรูปแบบบุคคลธรรมดา และกลุ่มบุคคล หลักเกณฑ์ต่างๆนั้นไม่สอดคล้องกับกฎหมาย เช่น เรื่องดอกเบี้ย แม้จะมีกฎหมายในเรื่องการกู้ยืมเงินใช้บังคับ แต่กระบวนการติดตามทวงหนี้นั้นอาจไม่ใช้กระบวนการทางกฎหมายอย่างเต็มรูปแบบ ดังนั้น จึงเกิดกรณีการทวงหนี้แบบโหด การคิดดอกเบี้ยทบต้น คนที่มีความจำเป็นต้องกู้ยืมเงินนอกระบบนั้นส่วนใหญ่จะเป็นคนที่เข้าถึงเงินกู้ในระบบได้ยาก เช่น ชาวบ้านที่มีฐานะยากจน ติดปัญหาในเรื่องหลักเกณฑ์ในการกู้ในระบบ เช่น ไม่มีหลักทรัพย์ค้ำประกัน การกู้นอกระบบจึงเป็นทางออกที่จำเป็น แม้อาจจะไม่อยากกู้ก็ตาม